De Holocaustwet vergroot het antisemitisme in Polen
door Ton Crijnen
Op 1 maart jongstleden is de omstreden Poolse Holocaustwet in werking getreden. De wet maakt het mogelijk om mensen die beweren dat er Polen zijn geweest die zich tijdens de oorlog schuldig hebben gemaakt aan het vermoorden van Joden, voor maximaal drie jaar op te sluiten. Ook is het verboden om de naziconcentratie- en vernietigingskampen die in het land werden neergezet, Pools te noemen.
Nog voor de wet in werking trad lieten Joods-Poolse organisaties in een gezamenlijke open brief al weten dat vanaf het moment dat beide kamers van het Poolse parlement in meerderheid vóór hadden gestemd er een duidelijke toename van antisemitisme in Polen viel waar te nemen. In hun brief voegden ze hieraan toe dat de Pools-Joodse gemeenschap [niet meer dan 10.000 mensen] zich niet langer veilig voelt. ‘We beschouwen het niets doen van de autoriteiten als een stilzwijgende instemming met de haat jegens de Joodse gemeenschap.’
De nieuwe wet moet een einde maken aan de ergernis bij veel Polen over het feit dat de nazikampen door buitenlanders met enige regelmaat, en meestal uit onwetendheid, “Poolse” kampen worden genoemd. Ten onrechte. Het ging om Duitse kampen, gebouwd op bezet Pools grondgebied, waar van de in totaal 6 miljoen vermoorde Joden er 3,2 miljoen uit Polen zelf afkomstig waren.
Onbehagen
Al in 2008 klaagde de toenmalige Poolse president Lech Kaczynski tegen de Israëlische minister van onderwijs, Juli Tamir, dat Israëlische delegaties hun terechte haat niet richtten tegen “de Duitsers uit het verleden”, maar tegen “de Polen van vandaag”. De minister zei het onbehagen van Kaczynski te begrijpen, maar aan de situatie veranderde er niets.
Misverstand
De irritatie van de Polen op dit punt is begrijpelijk, maar ze wordt niet weggenomen door naar de strafwet te grijpen. Veel beter is het om door goede voorlichting te proberen dit misverstand uit de weg te ruimen.
Yad Vashem
Iets heel anders is het om, zoals de Poolse overheid doet, te ontkennen dat er Polen zijn geweest die in de periode 1939-1944, buiten de nazi’s om, Joden hebben omgebracht. Door dit feit te negeren en ook hier met de strafwet aan te komen, maakt de rechts-populistische regering van premier Mateusz Morawiecki zich schuldig aan censuur en geschiedvervalsing. Inderdaad, er zijn Polen geweest die met gevaar voor eigen leven Joden hebben gered. Volgens Yad Vashem tussen de 30.000 en 35.000 van de in totaal zo’n 3,3 miljoen Joden. Maar daarnaast zijn duizenden Poolse Joden door eigen landgenoten vermoord.
Antisemitisme
Historici als Jan Tomasz Gross, Anna Bikont en Jan Grabowski hebben dat overtuigend aangetoond. De slachtpartij in Jedwabne waar 1600 Joden door eigen dorpsgenoten werden omgebracht zonder dat er ook maar één Duitser bij betrokken was, is het duidelijkste voorbeeld. Een diepgeworteld, historisch gegroeid en godsdienstig gemotiveerd antisemitisme lag hieraan ten grondslag. Het leidde ertoe dat zelfs kort na de oorlog nog enkele tientallen Joden in Polen bij pogroms zijn gedood.
Discussie
Door een open discussie te onderdrukken zijn de huidige leiders in Polen er mede schuldig aan dat het antisemitisme in hun land blijft voortwoekeren.
