Recensie van ‘Het mysterie van Jakob Minor’
In Het mysterie van Jakob Minor. Op weg naar Santiago met de brief van Jakobus legt Heleen Pasma verantwoording af over de weg die zij in het geloof is gegaan: van gereformeerd via hervormd en rooms naar joods, vrijzinnig, luthers en weer terug. Dat doet ze in een poëtisch boekje met mijmeringen.
Door: Cor Sinnema
Aanknopingspunten voor deze terugblik, of liever deze ‘reis naar binnen’, vond ze in de brief van Jacobus, die ze de meest joodse brief van het Nieuwe Testament noemt. Korte fragmenten ontleend aan de vertaling van de Bijbel in Gewone Taal (2014) brengen herinneringen naar boven aan momenten in het voorbije leven. Telkens komen aldus 2 tot maximaal 5 verzen uit de verschillende hoofdstukken van de brief langs. Ze citeert uit het vijfde hoofdstuk alleen de verzen 13 en 16. De verzen 14 en 15 niet, waarop het katholieke sacrament van de zieken is gebaseerd. Daarbuiten wordt de brief van Jacobus vrijwel nooit gelezen maar daarom is ze heel geschikt als kapstok voor eigen associaties. Ze beschrijft fictieve ontmoetingen met mensen wier namen toevallig allemaal verwant zijn aan Jakobus: Coba, Jakob, Jack, Ko en Jacqueline.
De omslag bevat een afbeelding van het beroemd glas-in-loodraam van Chagall in de Chapelle des Cordeliers van Sarrebourg. Jammer dat dit in het boekje geen rol speelt. Het wordt op een los inlegblaadje toegelicht. De reden waarom juist deze illustratie is gekozen wordt niet gegeven, maar zou gevonden kunnen worden in het feit dat deze kapel op een van de routes ligt naar Santiago de Compostella. Ze ziet Santiago als een raam, waardoor ze – achterwaarts – naar haar eigen levensweg kijkt. Ze getuigt zoals Jacobus dat “geloof waardeloos is als het niet gepaard gaat met het verrichten van goede daden.”
Het boekje heeft de stijl van een dagboek met ‘de weg’ als metafoor: lopen, wandelen, onderweg zijn, mensen tegenkomen, reis, tocht, bedevaart, pelgrimsweg, richting vinden en zoeken. Daarmee roept het de sfeer van reizen op, zonder daadwerkelijk buiten de deur te hoeven komen en weer en wind te trotseren. Uit de toelichting blijkt dat de auteur vele jaren als vrijwilliger heeft gewerkt in de kerk (PKN) en de synagoge van Middelburg. Daarnaast heeft ze leiding gegeven aan leerhuizen en schreef ze eerder verhalen en gedichten, vooral over Bijbelse figuren in de kantlijn van de Schriften. Ze mag met dankbaarheid terugzien op haar leven en werk.
Boekgegevens
Het mysterie van Jacob Minor. Op weg naar Santiago met de brief van Jakobus. Door Heleen Pasma, Uitgeverij Van Warven, Kampen, 2021, ISBN 978 94 93175 89 1, 72 blz., € 15,95
Cor Sinnema is permanent diaken in het bisdom Den Bosch
