Recensie van ‘De kracht van ideeën’ van Jonathan Sacks
In september 2022 verscheen de Nederlandse vertaling van veel gebundelde teksten die de bekende Engelse rabbijn Jonathan Sacks (1948-2020) heeft uitgesproken en geschreven. Het is in meer dan een opzicht een historisch document.
Door: Cor Sinnema
Het voorwoord van de bundel werd geschreven door prins Charles, die zich nu inmiddels koning kan noemen van het Verenigd Koninkrijk en hoofd van het Gemenebest van Naties. Sacks en Charles zijn beiden geboren in het jaar waarin de staat Israël werd opgericht, en ze blijken elkaar gekend te hebben. Sacks was een zeer gewaardeerde geestelijk leider en heeft over veel zaken zijn visie en inzichten gedeeld. Charles bevond zich geregeld onder het gehoor van Sacks. De oudste bijdrage in het boek is de toespraak die hij heeft gehouden bij gelegenheid van zijn installatie als zesde opperrabbijn op 1 september 1991; de laatste is een radiobijdrage van 15 mei 2020 over de coronapandemie.
De bundel is er gekomen dankzij het Fonds voor het Erfgoed van Rabbijn Sacks en bestaat uit vijf delen. Het eerste deel is een selectie van 27 transcripties van de korte radiorubriek Thought for he Day op BBC Radio 4. Deel 2 bevat 25 geselecteerde columns die Sacks heeft geschreven voor dagblad The Times, het derde is een serie van 14 losse artikelen die voor verschillende kranten en tijdschriften zijn geschreven; in het vierde staan 10 toespraken die Sacks als lid van het Hogerhuis heeft gehouden en in het vijfde vinden we 15 toespraken en lezingen die Sacks bij diverse gelegenheden heeft uitgesproken. Het boek besluit met een overzicht van al zijn 38 gepubliceerde werken en een Index van 17 bladzijden met een alfabetisch overzicht en verwijzing naar de pagina’s waarop deze aan de orde komen.
Die onderwerpen zijn, zoals gebruikelijk bij Sacks, heel uiteenlopend. Naast (inter)religieuze thema’s komen namen van bekende personen langs uit de Bijbel en de geschiedenis, onder wie bekende rabbijnen en moderne wetenschappers. Hij bespreekt actuele politieke en maatschappelijke kwesties, van kruistochten en Holocaust, economie en politiek, en immigratie tot en met het coronavirus. Hier ligt de kracht van Sacks. Hij slaagt er in om eeuwenoude Bijbelteksten op een heldere, verfrissende manier te verbinden met de actualiteit van vandaag. Hij onderkent het geloofsverval en de veranderingen in de cultuur en weet behalve zijn geloofsgenoten ook andere mensen hoop te geven en perspectief. Hij is een moderne denker die we nu een influencer zouden noemen. Aardig vond ik te lezen dat hij, toen hij uitleg had gegeven aan Gorbatsjov over de betekenis van de Chanoeka-kaarsen, tot hem had gezegd: ‘U hebt ze hun vrijheid teruggegeven, dus nu maakt u ook deel uit van dat verhaal.’ Toen de tolk het antwoord vertaalde, bloosde president Gorbatsjov.
Kortom: een inspirerende bundel voor ieder die de uitdaging voelt om (joodse) religie te verbinden met de maatschappelijke vragen van vandaag. Mensen die werkzaam zijn in opvoeding en onderwijs, pastoraat en politiek en natuurlijke alle andere geïnteresseerden: “Je hebt een leger nodig om een land te verdedigen. Maar je hebt scholen nodig om een beschaving te verdedigen. Je hebt onderwijs nodig als het gesprek tussen de generaties.”
Boekgegevens
Jonathan Sacks. De kracht van ideeën. Woorden van geloof en wijsheid. KokBoekencentrum Uitgevers/Utrecht, 2022, ISBN 9789043538145, 352 blz., € 32,99
Cor Sinnema is permanent diaken voor het bisdom ‘s-Hertogenbosch
