Interreligieuze dialoog op OMO-scholingsdagen
Vorig jaar hebben de Brabantse Rooms-katholieke scholenkoepel ‘OMO’ (‘Ons Middelbaar Onderwijs’) en de bisdommen Breda en ’s-Hertogenbosch de handen ineengeslagen om een tweejarige scholing voor docenten van de OMO te organiseren die naast het vak waarvoor zij al bevoegd zijn ook wel levensbeschouwing willen geven. Het aantal studenten dat voor een opleiding tot leraar Levensbeschouwing kiest, is laag. Op deze wijze wordt er geprobeerd meer docenten enthousiast te krijgen voor dit vak. Ik was gevraagd om het vak interreligieuze dialoog met de wereldgodsdiensten te geven.
Door: br. Hans-Peter Bartels
Op woensdag 15 en donderdag 16 november stond dit vak op het programma. De organisatie was bij mij als docent uitgekomen, omdat ik (a) voorzitter van de Katholieke Raad voor het Jodendom ben en (b) als minderbroeder franciscaan bijna per definitie iets met interreligieuze dialoog zou moeten hebben. Inderdaad zijn wij als minderbroeders franciscanen blij met het verhaal van onze stichter Franciscus die dwars tegen de tijdgeest in met een kruistocht meeging. Niet om te vechten, maar om in contact te komen met de sultan van Egypte, al-Kamil die als de toenmalige leider van de moslims werd beschouwd. En ja, het klopt… ook de dialoog of – zoals ik liever zeg – de ontmoeting met de islam is mij dierbaar.
Stofdoek
Dat ik ook over de oosterse religies (met name hindoeïsme en boeddhisme) moest spreken, vormde een grotere uitdaging. Daar heb ik vanuit mijn eigen tijd op de middelbare school en het project ‘Binnenstebuiten – jongeren en religie’, waar ik in mijn tijd in het Bijbels Museum bij betrokken was, wel enige kennis van, maar daarover moest grondig de stofdoek heen. Uiteraard zal ik de ontmoeting met boeddhisten, hindoes of aanhangers van een andere religie niet uit de weg gaan. Zo af en toe kom ik ook hen tegen in mijn werkzaamheden – zoals de studenten voor de Auschwitzreis die de KRJ samen met verschillende studentenpastores aanbiedt.
Ik trof een enthousiaste groep van tien studenten aan. Eerlijk gezegd was de uitdaging wel erg groot: vier wereldreligies in één dag, samen met onderwerpen over vooroordelen, overeenkomsten, interreligieuze dialoog en – dat kon nu niet ontbreken – het conflict in Israël/Palestina. En ik ken mijzelf. Als ik eenmaal op gang ben… Gelukkig was de docente van de tweede dag, vakdidactica Davina Jochems-van Gool, bereid wat in te schuiven, zodat ik nog een stukje van ‘haar’ donderdag kon gebruiken. Zij had overigens een mooie opdracht in petto waarin de studenten/docenten lessen moesten ontwerpen rond de diverse godsdiensten.
Brandend thema
Het thema Israël/Palestina was natuurlijk een brandend thema. Een thema waar je je nu als docent bijna alleen maar aan kan branden. Ruimte geven aan woede en andere emoties die er zijn, is eigenlijk het enige wat op dit moment kan. Deze emoties mogen er namelijk zijn. Dat kunnen we niet ontkennen. Op een andere manier daarmee omgaan werkt enkel averechts, alsof je de deksel weer op een hoge drukpan wilt drukken.
Het was bijzonder om op deze manier met deze zeer diverse en zelf ook multireligieuze groep studenten/docenten op te trekken. Ik blijf het prachtig vinden ook het verhaal van Franciscus en de sultan te delen, als een vroeg maar goed voorbeeld van hoe de ontmoeting tussen twee verschillende godsdiensten zou moeten verlopen: open, eerlijk, vriendelijk, respectvol en zoekend naar waar je elkaar kunt vinden (in het geval van sultan al-Kamil en Franciscus: een vurig verlangen naar vrede).
Nostra aetate
De studenten heb ik naar huis gestuurd met een opdracht rond het Tweede Vaticaans conciliedocument Nostra aetate (1965), waarin de Rooms-Katholieke Kerk haar hernieuwde houding op de andere wereldgodsdiensten presenteerde en haar leden aanspoort “om met wijsheid en liefde door dialoog en samenwerking met de aanhangers van de andere godsdiensten die goede geestelijk en morele zaken en de socio-culturele waarden, die men bij hen aantreft, te erkennen, te respecteren en te bevorderen, en tegelijkertijd getuigenis af te leggen van het christelijk geloof en leven.”
Het is de basis waarop de Katholieke Raad voor het Jodendom, maar ook andere rooms-katholieke dialooggroepen, hun werk van harte baseren. En in feite zou dat ook zo moeten zijn voor alle scholen die onder rooms-katholiek signatuur werken. Hopelijk wordt Nostra aetate een stut en een steun voor deze mooie, gepassioneerde mensen.
Met deze dagen heb ik gepoogd een klein bijdrage te kunnen leveren aan het aan de gang houden van de dialoog tussen religies in de wereld. Omdat kennismaken met elkaar en de dialoog met elkaar blijven zoeken ook in moeilijke tijden de enige manier is de wereld te brengen naar waar ze hevig naar verlangt: vrede.
Br. Hans-Peter Bartels ofm is voorzitter van de Katholieke Raad voor het Jodendom en interessent in dialoog met alle religies
