De christelijk-joodse dialoog sinds Seelisberg (1947)
Wij herdenken dit jaar de 75ste verjaardag van de Conferentie van Seelisberg, en afgelopen jaar het 70-jarige bestaan van de Katholieke Raad voor het Jodendom (KRJ), voorheen de Katholieke Raad voor Israël (KRI). Beiden leggen de basis voor Joods-Christelijke betrekkingen. Om stil te staan bij dit moment zijn er een aantal reflectieartikelen verschenen op de website van Jewish-Christian Relations, en ook de International Council of Christians and Jews (ICCJ) besteedt aandacht aan 75 jaar Seelisberg.
75 jaar Seelisberg
In de zomer van 1947, twee jaar na de gruwel van de Tweede Wereldoorlog, kwam een interconfessionele en internationale groep van 65 katholieken, protestanten en joden uit 19 landen, waaronder Nederland, in Seelisberg te Zwitserland samen voor de Emergency Conference on Antisemitism. Dankzij de Joodse historicus Jules Isaac werd men zich bewust van de invloed van Europees en christelijk antisemitisme op het nazisme. De deelnemers wilden daarom dan ook een nieuwe relatie tussen joden en christenen nastreven.
De belangrijkste resultaten van deze conferentie waren:
1. De verklaring “De 10 Stellingen van Seelisberg”.
2. De oprichting van het I.C.C.J. (de “International Council of Christians and Jews”), een wereldwijde overkoepelende organisatie voor Joods-Christelijke dialoog, met de zetel in de voormalige woning van Martin Buber in Heppenheim bij Frankfurt.
Gebaseerd op deze 10 stellingen publiceren:
• de Wereldraad van Kerken zijn verklaringen over “Man’s Disorder and God’s Design” in 1948.
• het Vaticaan tijdens Vaticanum II de encycliek “Nostra Aetate” in 1965.
Ondertussen is er heel wat veranderd, en in het begin van de 21e eeuw werd het duidelijk dat een update van “De 10 stellingen van Seelisberg” nodig was. In 2009 publiceerde het I.C.C.J. het document “De 12 Punten van Berlijn”. Dit document spreekt de Christelijke en Joodse gemeenschappen aan om door een diepgaande dialoog bij te dragen tot de bestrijding van antisemitisme, vooroordelen, en vreemdelingenhaat.
Initiatieven in Nederland na Seelisberg
In de decennia na de conferentie in Seelisberg worden in Nederland verschillende initiatieven genomen:
• De Katholieke Raad voor Israël (KRI) werd in 1951 opgericht als onderdeel van de Sint Willibrord Vereniging. De huidige naam van de Raad is: Katholieke Raad voor het Jodendom. Kardinaal Willebrands, die intensief werkte aan verbetering van de betrekkingen van het Vaticaan met Israël, was er vanaf het begin bij betrokken.
• Sinds 2008 wordt jaarlijks de ‘Dag van het Jodendom’ georganiseerd. De Dag van het Jodendom is een initiatief van de Nederlandse Bisschoppenconferentie en wordt inhoudelijk ondersteund door de Katholieke Raad voor het Jodendom.
De Katholieke Raad voor het Jodendom (KRJ) houdt zich binnen de Rooms-Katholieke Kerk in Nederland bezig met de joods-christelijke dialoog. De Raad wil de kennis van het jodendom onder katholieken vergroten en stimuleert de ontmoeting tussen katholieken en joden, ten dienste van elkaar en van de samenleving. De Raad verzorgt hiervoor onder meer bijeenkomsten en publicaties.
De 10 stellingen van Seelisberg
Het typisch Europees christelijk antisemitisme kende een ander hoogtepunt tijdens de tweede wereldoorlog 1940-45. Reeds in 1946 werd te Oxford een eerste internationale conferentie van Joden en Christenen gehouden om daar iets aan te veranderen. Het jaar daarop volgde een tweede conferentie, die het document opstelde dat wij hier laten volgen. Het blijft, na al die jaren, een waardevolle tekst.
DE TIEN STELLINGEN VAN SEELISBERG (Zwitserland) 1947 gericht tegen het antisemitisme in de christelijke Kerk.
– Vergeet niet dat Eén God tot ons allen spreekt door het Oude en het Nieuwe Testament.
– Vergeet niet dat Jezus uit een joodse moeder geboren is, uit het geslacht van David en het volk Israël en dat zijn blijvende liefde en vergeving zijn eigen volk omvat en de hele wereld.
– Vergeet niet dat de eerste discipelen, de apostelen en de eerste martelaren joden waren.
– Vergeet niet dat het fundamentele gebod van het christendom, God en de naaste lief te hebben, reeds afgekondigd werd in het Oude Testament en bevestigd door Jezus. Dit gebod is bindend voor beiden, christenen en joden, en omvat alle menselijke relaties, zonder enige uitzondering.
– Vermijd het Bijbelse en na-Bijbelse jodendom te vertekenen of verkeerd voor te stellen met de bedoeling het christendom te verheerlijken.
– Vermijd het woord joden uitsluitend te gebruiken in de betekenis van de vijanden van Jezus, en de woorden ‘de vijanden van Jezus’ om het hele joodse volk aan te duiden.
– Vermijd de Passie zo voor te stellen dat het odium voor het doden van Jezus op alle joden of alleen op joden terecht komt. Het was slechts een fractie van de joden in Jeruzalem die de dood van Jezus eiste. De christelijke boodschap heeft altijd gesteld dat die joden model stonden voor de zonden van de mensheid en dat het de zonden zijn waaraan alle mensen deelhebben die Christus aan het kruis brachten.
– Vermijd te verwijzen naar de vervloekingen van de Schrift, of naar de kreet van een woedende menigte: ‘Zijn bloed kome over ons en over onze kinderen’. Vergeet niet dat deze kreet niet kan opwegen tegen de ontzaglijk veel gewichtiger woorden van onze Heer: ‘Vader, vergeef het hun, want zij weten niet wat zij doen’.
– Vermijd de bijgelovige gedachte te verspreiden dat het joodse volk verworpen en vervloekt is, bestemd voor een noodlot van lijden.
– Vermijd over de jood te spreken alsof de eerste leden van de Kerk geen joden geweest zijn.
Vertaling: G.F. Willems
Bron: KRJ
