De eerste lezing: zondag 28 mei 2023
Zondag 28 mei 2023 | Pinksteren
Lezingen: Hand. 2,1-11; Ps. 104; 1 Kor. 12,3b-7.12-13; Joh. 20,19-23
Door: Gerard Rouwhorst
Volgens de auteur van het boek Handelingen heeft de nederdaling van de heilige Geest op de ‘vijftigste dag’ (Grieks: pentekostè) plaats gevonden. Daarmee kan alleen de vijftigste dag na het joodse Pesach zijn bedoeld, het zogenaamde Wekenfeest (Sjavoeot). In de tijd dat de tempel van Jeruzalem nog bestond was Sjavoeot de dag waarop de joden de eerste twee schoven van de tarweoogst offerden.
In de latere rabbijnse traditie, toen het feest zijn oorspronkelijke agrarische functie grotendeels verloren had, werd op Sjavoeot herdacht hoe het volk Israël op de berg Sinaï van God de Tora als een kostbaar geschenk had ontvangen. Dat is sindsdien het centrale thema van Sjavoeot gebleven. Daarom wordt in de synagoge Exodus 19-20 (Tien Geboden!) gelezen en ontstond het gebruik om in de nacht vóór het feest teksten uit de Tenach, met name uit de Tora, te lezen en te bestuderen. Toch heeft het feest zijn agrarische karakter nooit helemaal verloren. In de synagoge wordt de bima, de plek vanwaar de Tora wordt gelezen, met bloemen en takken versierd.
Het christelijke Pinksterfeest heeft een andere ontwikkeling doorgemaakt. In eerste instantie was het primair de afsluiting van de vreugdevolle tijd van vijftigdagen na Paaszondag. Een soort van afscheid van de verrezen Heer die ten hemel was gevaren. Vanaf de vierde eeuw werd de nederdaling van de heilige Geest, zoals beschreven in Handelingen, herdacht en gevierd. En vaak werd de heilige Geest dan op een polemische wijze tegenover de Tora geplaatst. Maar Geest en Tora laten zich niet van elkaar scheiden. En heeft ook de Kerk de Tien Geboden niet als een kostbaar geschenk ontvangen?
Zoals zo vaak het geval is, vullen jodendom en christendom elkaar eerder aan dan dat ze met elkaar in tegenspraak zijn.
Voor verdere toelichting op de lezingen van vandaag: zie https://www.tijdschriftvoorverkondiging.org/wp-content/uploads/2018/05/Pinksteren-28-5-2023.pdf.
Gerard Rouwhorst is emeritus-hoogleraar liturgiewetenschap aan de Tilburg School of Catholic Theology
