De staat Israël zeventig jaar
Op 14 mei 1948 riep David Ben Goerion de onafhankelijke staat Israël uit. In mei van dit jaar wordt het 70-jarig bestaan gevierd.
De staat Israël heeft voor Joden een bijzondere betekenis. Voor veel Joden is de staat een toevluchtsoord waar zij kunnen wonen als zij in hun bestaan bedreigd worden. In het midden van de 19e eeuw krijgt het verlangen naar een eigen staat een naam: het zionisme (‘Zion’: Jeruzalem). In die tijd leefde dit verlangen bij de Joodse gemeenschappen in Oost-Europa het meest, want zij waren minder geassimileerd dan de Joden in West-Europa en werden ook het meest onderdrukt.
Pogroms
Het opkomende nationalisme in Europa leidde tot nieuwe vormen van antisemitisme, en de pogroms in Rusland eind 19e eeuw resulteerde dat veel vooral Oost-Europese Joden vertrokken. De sjoa, de moord op de Joden in de Tweede Wereldoorlog, kostte aan twee-derde van de Joodse bevolking van Europa het leven. Daarna was het nog meer duidelijk dat een eigen Joodse staat noodzakelijk was. De gevolgen van de Sjoa was voor de meeste Joden het bewijs dat, als het er op aan komt, zij alleen staan.
Pesach
Het Joodse volk is op historische en religieuze gronden verbonden met dit land. Al vele eeuwen hebben Joden in dit land gewoond. In de wens die Joden uitspreken op de avond van het Joods Pasen (Pesach): ‘Volgend jaar in Jeruzalem’ ligt het eeuwenoude verlangen om terug te keren naar het land dat God hun heeft beloofd. Voor religieuze Joden is het land verbonden met het verbond tussen het Joodse volk en God (: Exodus). Volgens sommige religieuze Joden is dit land noodzakelijk om werkelijk Joods te leven.
Balfour Declaration
Na de Eerste Wereldoorlog had Groot Brittannië mandaat over het gebied, en vaardigde in 1917 de Balfour Declaration uit. Daarin spraken zij zich uit voor de vestiging van een Joods nationale staat. Dit werd bekrachtigd door de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog. Op 29 november 1947 aanvaardde de nog jonge Verenigde Naties ‘Resolutie 181(II)’, waarmee werd besloten om het Britse mandaatgebied Palestina op te splitsen in drie delen: een Arabische staat, een Joodse staat en Speciaal Internationaal Regime in Jeruzalem. Voor Joodse volk was de goedkeuring van het plan zonder meer een mijlpaal: de wereld bevestigde het recht van de Joden op een eigen land, in het land van de Bijbel en van hun voorouders. De Joodse gemeenschap ging akkoord met dit plan, maar de omringende landen weigerden.
Zesdaagse oorlog
De aanval van Egypte, Irak, Jordanië en Syrië op de jonge staat Israël werd teruggeslagen, en na het staakt het vuren omvatte het nieuwe gebied van Israël naast de voorgestelde Joodse staat ook bijna 60 procent van de Arabische grondgebieden. In 1967 veroverde Israël tijdens de Zesdaagse Oorlog de Gazastrook, de Sinaï, de Westelijke Jordaanoever, Oost-Jeruzalem en de Golanhoogten. Voor veel religieuze Joden betekende dit dat het Joodse volk kon terugkeren naar het hele Bijbelse land. Voor de Arabische inwoners van het gebied had het verdelingsplan verstrekkende gevolgen: ze kwamen onder Israëlisch bestuur, velen verloren hun land en grote vluchtelingenstromen waren het resultaat.
Tweestaten oplossing
De Rooms-katholieke Kerk erkent zowel de religieuze betekenis van het land Israël voor de Joodse identiteit als het politieke recht van Joden op een eigen staat, en erkent daarmee dat het Jodendom behalve een religieuze ook een politieke dimensie kent. In deze erkenning ligt ook een opdracht recht te doen aan het Palestijnse volk. In 2000 ondertekende het Vaticaan een “Fundamentele overeenkomst” met de Palestijnse organisatie PLO. Daarin werd godsdienstvrijheid, mensenrechten en de status van de kerken in het door de Palestijnen bestuurd gebied vastgelegd. De H. Stoel blijft benadrukken dat een tweestaten-oplossing de enige weg is.
Elizabeth Boddens Hosang is identiteitsbegeleider bij de stichting Confessioneel Onderwijs Leiden. Zij promoveerde op een onderzoek naar de relatie tussen het Jodendom en de katholieke Kerk in de eerste conciliedocumenten en de geschriften van de Kerkvaders.
