Jonathan Sacks: inspiratie voor een andere omgang met diversiteit
Het werk van de eerder deze maand overleden Britse rabbijn Jonathan Sacks kan scholen inspireren om ruimte te maken voor diversiteit én tegelijk recht te doen aan hun identiteit. Verus, vereniging voor katholiek en christelijk onderwijs, heeft aan de hand van zijn gedachtegoed een werkwijze ontwikkeld om hen daarbij te helpen. Dit is het resultaat van een reis die Verus met scholen van Het Baken in Almere is begonnen.
Sacks geldt wereldwijd als één van de meest gezaghebbende stemmen in het debat over religie, moraal en samenleven in diversiteit. Hij was van 1991 tot 2013 opperrabbijn van Groot-Brittannië. In 2016 kreeg hij de prestigieuze Templetonprijs toegekend, ook wel de Nobelprijs voor Religie genoemd.
De school als ‘huis dat je samen bouwt’
Ook voor katholiek en christelijk onderwijs is zijn denken heel relevant. Sacks laat zien hoe de Bijbelse bron zó ontsloten kan worden dat die voor iedereen, ongeacht geloofs- of levensovertuiging, een perspectief op inclusief samenleven biedt. Vanuit dat antwoord kan de school worden tot ‘een huis dat je samen bouwt’.
Namens Verus hebben Guido de Bruin, adviseur identiteit, en Jan Jorrit Hasselaar, die als theoloog en econoom op het denken van Sacks promoveert, verkend hoe scholen zijn perspectief op samenleven vruchtbaar kunnen maken. In een brochure schetsen zij op basis van hun ervaringen op scholen van Het Baken in Almere hoe een proces om de school te maken tot ‘huis dat je samen bouwt’ eruit kan zien. Gerdien Bertram-Troost werkte vanuit de Verus-VU-Onderzoekplaats mee aan dit project.
Ruimte
“Die metafoor van de school als ‘huis dat je samen bouwt’ blijkt veel ruimte te bieden”, zegt De Bruin. ”De school hoeft geen instituut te zijn waar je je maar moet voegen naar de grondslag, maar ook geen ‘hotel’ waar je langs elkaar heen leeft en de aanwezige diversiteit onder docenten en leerlingen uit verlegenheid onbesproken blijft. En aan de hand van Sacks blijkt het DNA van christelijk geïnspireerd onderwijs – de Bijbel – een ander perspectief op diversiteit te openen.”
“In dit traject beginnen we daar waar scholen zijn”, zegt Hasselaar. ”Wat leeft er onder scholieren, personeel en directie? Wat zijn de ervaren problemen in een school? Vervolgens gaan we met hen, stapje voor stapje, op reis. Tijdens de reis leren we te vertrouwen op een perspectief dat ruimte maakt voor een ieder en op inspirerende wijze te putten uit de Bijbelse verhalen. Kerst en Pasen kunnen daarbij vormgegeven worden als feesten waar dit alles op mooie wijze samen komt. Het zijn dan feesten die niet alleen gaan over toen en daar, maar die het hoopvolle perspectief van de Bijbelse verhalen ook in het hier en nu geboren willen laten worden.”
Burgerschap
De ontwikkelde werkwijze past volgens Verus-voorzitter Berend Kamphuis heel goed bij wat Verus verstaat onder burgerschap. ”Burgerschap is niet in de eerste plaats een socialisatieopdracht waar leerlingen van bovenaf waarden opgelegd krijgen. Het perspectief van geloof, hoop en liefde nodigt leerlingen, en ook personeel, uit mee te bouwen, een ieder op haar of zijn eigen manier. Samen oefenen en bouwen we zo aan scholen, buurten, dorpen en steden waarin ruimte, zorg, aandacht is voor een ieder. Burgerschap wordt daarmee vooral een pedagogische opdracht.”
Jonathan Sacks overleed op 7 november 2020. Dat zijn nagedachtenis ons tot zegen mag zijn.
De brochure ‘De school als huis dat je samen bouwt. Naar een nieuwe omgang met diversiteit’ is hier te downloaden.
Bron: Verus
