Nationaal Holocaustmuseum geeft geschiedenis door aan nieuwe generaties
Het Nationaal Holocaustmuseum opent op 11 maart 2024 voor publiek. Het is het eerste en enige museum dat de geschiedenis van de Jodenvervolging in heel Nederland vertelt. Ook het dagelijks leven van Joden voorafgaand aan de Tweede Wereldoorlog, de bevrijding zoals Joden die meemaakten en de omgang met de Holocaust in de Nederlandse herinneringscultuur komen in het museum aan bod.
Het Nationaal Holocaustmuseum opent in de voormalige Hervormde Kweekschool aan de Amsterdamse Plantage Middenlaan, schuin tegenover de gerenoveerde gedenkplaats Hollandsche Schouwburg. Bezoekers komen in het museum te weten welke stappen leidden tot de massale moord en kunnen aan de overkant van de straat de slachtoffers op een historische locatie herdenken. Voor scholen biedt het museum op maat gemaakte onderwijsprogramma’s aan.
Te zien vanaf 11 maart 2024
Samen tonen de ongeveer 2.500 voorwerpen, herontdekte foto’s en films, geluidsopnamen, documenten en installaties in dit museum de geschiedenis van de Holocaust in Nederland en in de concentratie- en vernietigingskampen in bezet Europa. Het medaillon van een Joods meisje op de vlucht. De mantel waarin een als Sinterklaas verklede verzetsman illegale documenten rondbracht. Een broche die vlak bij de gaskamers van Sobibor werd opgegraven. De objecten komen uit tientallen museumcollecties uit binnen- en buitenland. Ook toont het Nationaal Holocaustmuseum recent geschonken voorwerpen van overlevenden en nabestaanden die nog nooit eerder voor het publiek te zien waren.
Misdadenbehang
De wanden van de tentoonstellingszalen zijn van plafond tot plint voorzien van teksten vol anti-Joodse maatregelen. De Duitse bezetter vaardigde deze vanaf mei 1940 uit om Joden te discrimineren, isoleren, beroven en deporteren. De maatregelen werden vaak vastgelegd als verordeningen, beschikkingen of instructies en hadden allemaal de kracht van wet. De bezetter verplichtte op deze manier dat Joden zich lieten registreren (1941) en de Jodenster moesten dragen (1942). Dit ‘misdadenbehang’ biedt een zo volledig mogelijk overzicht van alle anti-Joodse maatregelen in Nederland.
Vergeet-me-nietjes
Een kartonnen lijstje met drie pasfoto’s van anonieme slachtoffers en de oproep ‘Vergeet ons niet!’, uit de collectie van het Joods Museum, diende als inspiratie voor ‘Vergeet-me-nietjes’: in negentien uniek vormgegeven vitrines, verdeeld over het museum, staat telkens één mensenleven centraal. Met een persoonlijk voorwerp, een portretfoto of -video, een korte tekst en audiofragment kleurt een Vergeet-me-nietje het leven van een Holocaustslachtoffer weer in.
Uit de schaduw
Na de oorlog waren er ongeveer 30.000 Joodse overlevenden in Nederland, slechts een klein deel van de vooroorlogse gemeenschap. In de laatste twee tentoonstellingszalen toont het museum hoe zij hun waardigheid probeerden te herwinnen en hun leven weer oppakten. Hier is onder andere het originele manuscript dat Eddy de Wind direct na de bevrijding van Auschwitz schreef te zien. In video-interviews vertellen Joodse, Roma en Sinti jongeren hoe het vervolgingsverleden van hun families ook hun levens nog steeds beïnvloedt.
Gedenkplaats Hollandsche Schouwburg
Aanvankelijk herdachten Joden de Holocaust, of Sjoa, alleen in eigen kring. Pas later kreeg de Jodenvervolging ook in de nationale herinneringscultuur meer aandacht. Sinds de jaren zestig worden de slachtoffers van de Holocaust herdacht tijdens de Nationale Dodenherdenking en in 1962 werd de Hollandsche Schouwburg ingericht als gedenkplaats voor de tienduizenden Joden die vanuit daar werden gedeporteerd.
De Hollandsche Schouwburg is de afgelopen twee jaar volledig gerenoveerd en heropent tegelijkertijd met het Nationaal Holocaustmuseum. Toegevoegd zijn een tien meter brede introductievideo die de geschiedenis van het gebouw toont, een maquette van het voormalige theater en een nieuw kunstwerk door Gabriel Lester. Aan de buitenwanden van de voormalige theaterzaal zijn veertig lichtarmaturen in de vorm van druppels bevestigd. Ze bevatten portretfoto’s en luisterfragmenten met getuigenissen van slachtoffers en herinneringen van overlevenden. Op de bovenverdiepingen zijn een kenniscentrum en educatieve ateliers gerealiseerd.
Schoolbezoeken
Uit recente onderzoeken blijkt dat kennis over de Holocaust onder jongere generaties afneemt. Daarom biedt het Nationaal Holocaustmuseum nieuw ontwikkelde onderwijsprogramma’s aan voor de bovenbouw van het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. In de verschillende educatieve ateliers kan het museum straks negen schoolklassen per dag ontvangen.
Bron: JCK | Foto: MWA-Hart-Nibbrig
