Online gastlezingen Dag van het Jodendom: Kunst en verbeelding in joodse en katholieke traditie
Jaron Beekes en Sible de Blaauw geven op de Groningse Dag van het Jodendom op 9 januari hun visie op het thema kunst in de joodse en katholieke traditie. Jaron Beekes is eindredacteur van Museumtijdschrift en columnist voor het Nieuw Israelietisch Weekblad. Sible de Blaauw is emeritus hoogleraar Vroegchristelijke Kunst en Architectuur aan de Radboud Universiteit. In 2021 is de Dag van het Jodendom in de Groninger Joodse Synagoge vanwege coronamaatregelen afgelast. In januari a.s. is gekozen voor online presentaties voor alle geïnteresseerden.
Pelikanen
De titel van Jaron Beekes’ presentatie is: ‘Een marmeren voorhuid en een knuffelpelikaan: Joden en katholieken in de beeldende kunst’.
Joden zijn het volk van het Boek. Afbeeldingen zouden immers weleens tot afgoderij kunnen leiden en zijn daarom per definitie verdacht. Tot ver in de negentiende eeuw waren Joden daarom nauwelijks vertegenwoordigd in de beeldende kunst.
Het katholicisme daarentegen is een geloof vol pracht en praal. Katholieken lijken met hun rijke beeldtraditie het tweede gebod, ‘gij zult geen beelden maken’ aan hun laars te lappen.
Aan de hand van meesterwerken van kunstenaars toont Beekes aan dat het niet zo zwart-wit is. En passant worden vragen beantwoord als: Waarom is Michelangelo’s David niet besneden? En: Hoe komt het dat overal in de Amsterdamse Jodenbuurt pelikanen opduiken?
Dynamiek kerk en synagoge
Sible de Blaauw spreekt in zijn lezing over: ‘Kerkgebouw en Synagoge: de dynamiek van het cultusgebouw tussen Joodse en Christelijke traditie’.
Een oude en taaie hypothese over het ontstaan van het christelijk kerkgebouw zoekt de wortels ervan in de Joodse synagoge. Maar mede door archeologische bevindingen in de laatste decennia is deze visie niet meer houdbaar. Een wisselwerking tussen kerkgebouw en synagoge is er in de late oudheid echter zeker geweest: in bouwtype, functie en decoratie.
De Blaauw verhaalt over innovatieve ontwikkelingen rond het cultusgebouw in de tijd van het Vroege Christendom. Belicht wordt in hoeverre de dynamiek tussen kerk en synagoge door de geschiedenis heen actueel is gebleven.
Sprekers
Jaron Beekes is eindredacteur van Museumtijdschrift en columnist voor het Nieuw Israelietisch Weekblad. Van zijn hand verscheen onlangs ‘Kunsjt!’: een Joodse kijk op kunst in 50 meesterwerken. Eerder publiceerde hij de graphic novels ‘De lens van Spinoza’ en ‘Epstein, het brein achter The Beatles’.
Sible de Blaauw is emeritus hoogleraar Vroegchristelijke Kunst en Architectuur aan de Radboud Universiteit. Hij publiceert over de vroegchristelijke kerkbouw en liturgie in Rome en over de katholieke kerkbouw en kerkelijke kunst in Nederland.
Online Programma zondag 9 januari 2022
15.00 – 15.05 uur Begroeting en openingswoord
15.05 – 15.40 uur ‘Joden en katholieken in de beeldende kunst’, Jaron Beekes
15.40 – 15.50 uur Intermezzo
15.50 – 16.25 uur ‘Kerkgebouw en Synagoge’, Sible L. de Blaauw
16.25 – 16.40 uur Gelegenheid tot het stellen van vragen aan beide sprekers
16.45 uur Sluiting
Aanmelden
De Groningse Dag van het Jodendom op zondag 9 januari 2022 is uitsluitend online (via Zoom) te volgen. Deelnemers die zich aanmelden krijgen in de week voorafgaand een link toegestuurd.
Deelname: gratis
Aanmelden (vereist): tot donderdag 6 januari a.s. bij Lisette Winter, bisdom Groningen-Leeuwarden,
tel. 050-4065888. Mail: l.winter@bisdomgl.nl.
Dag van het Jodendom en de Nederlandse bisschoppen
De Rooms-Katholieke Kerk in Nederland kent sinds 2008 een jaarlijkse Dag van het Jodendom. Op deze dag in januari staan we stil bij de relatie tussen christenen en het Jodendom. Christenen hebben een bijzondere relatie met het Jodendom. Beide hebben hun wortels in het Jodendom; voor de christenen met name het Jodendom in de eerste eeuw van onze jaartelling. Jezus, zijn familie en zijn leerlingen waren wetsgetrouwe, of beter gezegd Tora-getrouwe, Joodse gelovigen. Ze hielden zich aan de geboden van de Tora en gingen op de grote joodse feestdagen naar de tempel in Jeruzalem.
Christenen hebben het deel van de Bijbel dat de Joden de Tenach en christenen het ‘Oude’ of ‘Eerste’ Testament noemen, ook gemeenschappelijk met de Joden. Al interpreteren ze de geschriften anders: Joden en christenen delen dezelfde verhalen, beelden en woorden. Van christelijke kant is eeuwenlang echter vooral nadruk gelegd op wat hen van de Joden onderscheidde. Het Jodendom gold als een achterhaalde godsdienst. De Joden als volk kregen de naam onbetrouwbaar en zelfs moordenaars van Christus te zijn. Met alle gevolgen van dien.
Met het Tweede Vaticaans Concilie heeft de Rooms-Katholieke Kerk nadrukkelijk afstand genomen van dit soort denkbeelden. De Kerk is de weg ingeslagen van zelfonderzoek, dialoog en vriendschap met de Joden. De Dag van het Jodendom in januari, georganiseerd door vertegenwoordigers van de plaatselijke joodse gemeenschap met steun van het bisdom Groningen-Leeuwarden, geeft daar elk jaar in Groningen blijk van.
Bron: Bisdomgl.nl
