Recensie van ‘De typiste’ van Lody van de Kamp

“Deze roman is geschreven tegen de achtergrond van historische gebeurtenissen, maar is fictie en staat derhalve los van de werkelijkheid.” Met deze opmerking begint Lody van de Kamp zijn roman De typiste over de belevenissen van de Joodse Lien (Alida) de Vries. Het verhaal speelt zich af een half jaar na de inval van het Duitse leger in Nederland. Minutieus beschrijft Van de Kamp hoe een Joodse typiste de periode tussen 21 november 1940 tot en met 5 augustus 1942 heeft beleefd.

Door: Cor Sinnema

Lien de Vries werkt bij het Bevolkingsregister en raakt haar baan kwijt als gevolg van de verordeningen van de Duitse bezetter. Kort daarna gaat ze werken als typiste bij de drukkerij en uitgeverij waar eerder het Nieuw Israëlietisch Weekblad was verschenen. Nu wordt er Het Joodsche Weekblad gemaakt, een uitgave van de Joodse Raad, waarin de maatregelen van de Duitse bezetter bekendgemaakt worden aan de Joden. Langzaam blijkt Lien als typiste een verlengstuk van het verzet te worden. Haar schrijfmachine is de schakel.

Het boek lijkt op een filmscenario. Het verhaal laat de emotionele en menselijke kant van de geschiedenis zien die ook aan de orde komt in de historische dramaserie De Joodse Raad die vanaf 10 maart 2024 door de EO wordt uitgezonden. De auteur beschrijft het grote dilemma waarin mensen terechtkwamen die door de bezetter onder druk werden gezet om mee te werken. Alle personages zijn gefingeerd, dat wil dus zeggen dat ze een andere naam hebben dan in werkelijkheid. Maar de straatnamen waartegen het verhaal zich afspeelt en de tijdlijn in het boek komen overeen met de gebeurtenissen die werkelijk plaatsvonden. Zo ‘los van de werkelijkheid’ is het dus niet helemaal. In zijn Verantwoording aan het eind van het boek schrijft Van de Kamp dat het zijn doel was om het dagelijks leven van gewone mensen in oorlogstijd voelbaar te maken. Daarin is hij wel geslaagd, maar ‘de film’ is beter.

Cor Sinnema is permanent diaken in het bisdom ‘s-Hertogenbosch