Recensie van ‘Het evangelie van Marcus, het verhaal

Jan Engelen heeft vele jaren aankomende leerkrachten in het basisonderwijs mogen inwijden in de geheimen van de Bijbelse literatuur. Nu blijkt hij bezig om de inzichten die hij daarbij heeft opgedaan opnieuw te ordenen en te bundelen. Na Het evangelie van Johannes verscheen de bundel over het evangelie van Marcus.

Door: Cor Sinnema

Qua opzet volgde hij hetzelfde procedé: hij doet verslag van zijn leeservaringen. Hij leest het evangelie in de grondtaal, het Grieks, en begint elk nieuw onderdeel met de weergave van een eigen vertaling. Hij volgt Marcus op de voet: de zestien hoofdstukken van zijn boek lopen parallel met hoofdstukindeling van Marcus. Deze heeft hij onderverdeeld in paragrafen en verder nog met korte titels tussendoor, die vaak slechts uit één woord bestaan: het goede, een naam, de zee, het land, de stem, enz.. Over het waarom van deze verdeling wordt niets gezegd. De meeste paragrafen worden samengevat met een kort ‘kortom’.

Jan Engelen is gefascineerd door de Bijbel en noteert wat hem bij lezing opvalt, ook waar hij eerder in de Schrift bepaalde thema’s heeft gelezen. Dat is vooral interessant voor mensen die reeds zijn ingewijd. Zijn boek heet niet voor niets ‘een studieboek’, maar ik weet niet of deze opzet een nieuwe generatie lezers kan boeien. Zijn uiteenzettingen dwingen vooral ontzag af vanwege de hoeveelheid kennis van de meester. Hij heeft een schat aan detailinformatie verzameld, waaronder met name veel woordverklaringen. Hij vermeldt hoe vaak dit woord voorkomt, tweemaal, driemaal, viermaal…. of een werkwoord actief of passief wordt gebruikt, welke persoonsvorm. Echt nieuwe verassingen levert het helaas niet op.

Engelen vertelt in eigen woorden na wat Marcus kernachtig heeft opgeschreven. Hij pleit voor oplettend lezen. Hij weegt de woorden en grijpt regelmatig terug op eerdere passages of wijst vooruit naar wat nog komt. Herhalingen zijn onvermijdelijk, maar “herhalen is onderstrepen’, merkt Jan Engelen op blz. 133 op.

Over de eerste drie verzen van het eerste hoofdstuk (meestal aangeduid als ‘de proloog’) weet Engelen 13 bladzijden te schrijven. Over het laatste hoofdstuk 16 (‘de epiloog’) zou minstens zoveel te zeggen zijn geweest. Maar de lezer krijgt geen antwoord op de vraag die veel commentatoren bezighoudt: waarom Marcus afsluit met het wegvluchten van de vrouwen van het graf, en waarom er in de 5^e eeuw een nieuw slot aan zou zijn toegevoegd. Waar anderen zich uitsloven in verklaringen, neemt Engelen dat slechts voor kennisgeving aan. Hij doet dit gegeven in vier bladzijden af en volstaat met de weergave van de slotpassage in de vorm van een collage uit andere Apostolische Geschriften. Zonder nadere toelichting.

Ook zijn persoonlijk Nawoord gaat hier niet op in. De Beperkte literatuur is inderdaad ‘beperkt’. Ik mis bijvoorbeeld de recente studies van Van Oyen of Lammers. De lijst met Afkortingen bevestigen de indruk dat het boek gedateerd is.

Cor Sinnema is permanent diaken van het bisdom ‘s-Hertogenbosch