Recensie van ‘Het ongeloof’ van Jacques Noach
Twee boeken in één uitgave. Jacques Noach schreef Het ongeloof – Sally Noach hielp honderden Joodse en niet-Joodse Nederlanders vluchten als hommage aan zijn vader Sally Noach. Dit is het eerste deel van dit tweeluik. In zijn boek (Het ongeloof) doet Jacques uitgebreid verslag van het onderzoek naar de reden dat vader Sally nooit van regeringswege een lintje heeft gekregen. Dit in tegenstelling tot het koninklijk huis dat hem in 1969 wel het ‘erekruis in de Huisorde van Oranje’ heeft gegeven.
Door: Cor Sinnema
Minutieus is Jacques in archieven de gangen van zijn vader nagegaan tijdens de Tweede Wereldoorlog vanaf zijn geboorteplaats Zutphen, via Brussel, Parijs, Lyon, Lissabon en Londen. Hij klaagt de Nederlandse regering aan, die het werk van zijn vader Sally niet op waarde heeft geschat. Pas een jaar na zijn dood in 1980 ontving hij postuum het zilveren Verzetsherdenkingskruis. Voor de familie was dat te weinig en te laat. De reden zou zijn Joodse afkomst zijn. De echte erkenning kwam met de documentairefilm die Irene, de zus van Jacques, met hem samen over hem heeft gemaakt: ‘We shall never Forget’. Dit deel wordt gesloten met een dankwoord, een lijst met namen van Engelandvaarders en een lijst vluchtelingen, een stamboom, en van Sally Noach ‘mededeelingen uit 1942’ en het ‘rapport voor koningin Wilhelmina’, een lijst met afkortingen, en een literatuurlijst.
In het tweede deel staat het oorspronkelijke verhaal van Sally Noach zélf (1909- 1980) opgetekend door de journalist Max Haringman. Sally was een Nederlands-joodse tapijthandelaar, die veel verzetswerk heeft gedaan in de textielstad Lyon. Met zijde en later tapijten trekt hij door België en Frankrijk en bouwt een enorm netwerk van relaties op. Als Joodse vluchteling maakte hij hier dankbaar gebruik van. Hij doet hij zich voor als diplomaat en ontdekt zijn roeping als tolk-vertaler, waarmee hij veel vluchtelingen uit gevangenissen heeft gered en Engelandvaarders heeft geholpen op weg naar onbezet gebied. Zijn motto was: “Het moest gedaan worden”. Dat werd dan ook de titel van zijn boek dat in 1971 al eens is uitgegeven. De handelsgeest en het brutale karakter zijn Sally goed van pas gekomen tijdens de oorlogsjaren en hij blijkt een meester in het onderhandelen te zijn geweest, waarbij hij veel risico’s nam. Dankzij zijn werkwijze is hij erin geslaagd honderden gevangenen uit het Vichy-bewind te bevrijden. Hij moest er vaak voor verhuizen, en heeft zijn naam moeten veranderen. Dit deel sluit met een Epiloog, een Verantwoording en een Personenregister over beide delen.
Over veel gebeurtenissen uit het verleden wordt de vraag gesteld wanneer het boek daarover kan worden gesloten. Deze bundel van Jacques Noach doet juist een boekje open over de traagheid waarmee Nederlandse ambtenaren werkten. De uitgave is mooi vormgegeven en heeft direct bij verschijnen een lintje gekregen: een leeslintje weliswaar. Daarmee heeft het boek wel de status van een naslagwerk gekregen. Het is een verrijking voor het volledige overzicht van de geschiedenis.
Boekgegevens
Het ongeloof. Sally Noach hielp honderden Joodse en niet-Joodse Nederlanders vluchten, door Jacques Noach, Uitg. Verbum, Almere, 2022, ISBN: 9789403928555, 356 blz., € 24,50.
Cor Sinnema is permanent diaken in het bisdom Den Bosch
