Recensie van ‘Leven en laten leven – Ecologie en de Joodse traditie’
De Tora is volgens publicist Marcus van Loopik “een ecologisch leerboek voor iedereen”. In zijn nieuwe boek wil hij “een bijdrage leveren aan de kennis over gemeenschappelijk gedeelde normen en waarden die het behoud en de kwaliteit van de natuur aangaan”. (blz. 12) In acht hoofdstukken deelt hij veel wijze inzichten over de schepping en het behoud ervan. Hij lardeert deze gedachten met citaten van bekende en minder bekende rabbijnen uit alle eeuwen.
Door: Cor Sinnema
Aan de orde komen de schepping als openbaring, de mens als middelpunt en deelgenoot van de schepping, het verbond van God, mens en aarde en de cirkelgang door het jaar met de grote pelgrimsfeesten. Veel gebruiken in Tenach zijn te zien als ecologische lessen. Uiteraard komt ook de sjabbat ter sprake. Deze noemt hij “een door de hemel geschonken ecologische maatregel” (blz. 83), die in vreugde en genietend moet worden doorgebracht. In ‘Het Nieuwe Jaar van de bomen’ gaat hij in op deze nog jonge feestdag, waarop door bepaalde joodse kringen ruime aandacht wordt besteed aan ecologische aspecten. Wanneer hij spreekt over de verspilling van fruit en al ons andere voedsel schrijft hij: “Israël staat model voor de wereld als geheel. Daarom mogen we de instructies voor het omgaan met vruchtbomen in het land Israël doen gelden voor de wijze waarop de mensheid met de aarde omgaat. En niet alleen wat betreft vruchtbomen, maar in relatie tot al het goede dat moeder aarde de mensheid te bieden heeft.” (blz. 119) Voor het kasjroet bestaat geen rationele uitleg, maar “door de spijswetten in acht te nemen geeft de Joodse religieuze gemeenschap concrete vorm aan haar eigenheid en ziet ze haar identiteit – met al wat dit aan verantwoordelijkheden met zich meebrengt – dagelijks bevestigd.” (136) Universeel zijn de lessen over de verzorging van dieren. Interessant is de ecologische impact van het gebod van het vogelnest, dat bepaalt dat de moedervogel altijd mag wegvliegen. In het laatste hoofdstuk spreekt hij over genezen van ziekte en de toepassingen van gentechniek. Er blijkt voor joden halachisch veel geoorloofd.
Van Loopik heeft veel teksten bijeengebracht uit Tenach, de Babylonische Talmoed en Midrasjiem. Naast geleerden als Maimonides en Nachmanides krijgen veel andere rabbi’s het woord. Ook Van Loopik zelf legt graag en veel uit. Soms leidt hij citaten in, geeft daarna het citaat en vat deze ten slotte nog eens samen. De anekdotes in het boek geven een mooie illustratie van het joodse denken. Dit boek bewijst dat joden kunnen putten uit een grote rijkdom verklaringen die van de Tora eeuwenlang zijn verzameld en het zou jammer zijn daar geen gebruik van te maken. Het boek zal in leerhuizen voor gevorderden het best tot zijn recht komen.
Boekgegevens
Leven en laten leven. Ecologie en de Joodse traditie. Marcus van Loopik. ISBN 978 94 92110 25 1, 2020, 202 blz. € 20,- | Klik hier voor meer informatie over dit boek
Cor Sinnema is secretaris van de Katholieke Raad voor het Jodendom (KRJ)
