Religieuze vluchtelingen in het vroegmoderne Keulen
Sinds 1 juli ben ik de nieuwe secretaris van de Katholieke Raad voor het Jodendom en die datum valt ook ongeveer samen met het afronden van mijn Research Master: Master of Advanced Studies in Theology and Religion aan de KU Leuven. Als werkstudent heb ik deze – voor mij al weer derde Masterstudie – cum laude afgerond. Het thema van mijn Engelstalige thesis was: Catholic Refugees and the Dutch Reformation; Exile, Jesuit Spirituality, and the Theological Discourse in Cologne.
Door: Roman Gruijters
Door de Tachtigjarige Opstand, de beeldenstorm en de Reformatie zagen vele katholieken in de tweede helft van de zestiende eeuw zich genoodzaakt om te vluchten naar het voor hun veilige Keulen. Ik heb onderzocht hoe deze ervaring van vlucht uit het thuisland en ballingschap in Keulen van invloed is geweest op de levens, religieuze identiteit, spiritualiteit en theologische denkbeelden van deze vaak hoogopgeleide Nederlandse katholieken in Keulen. Het overgrote deel van deze ballingen waren overigens geestelijken. Ik heb dus niet zozeer de katholieke diasporagemeenschap van gevluchte Nederlandse in Keulen in kaart gebracht, want ik was hoofdzakelijk geïnteresseerd in het theologische discours onder deze katholieke ballingen. Een discours dat gespekt was door een Tridentijns en zelfs militant katholicisme, Jezuïtische spiritualiteit en hernieuwde interesse in de laatmiddeleeuwse mystiek en devotie.
Hoewel hier eerder wel historisch onderzoek naar is gedaan, o.a. door Geert Janssen, is het nog niet onderzocht hoe de ervaring van ballingschap de spiritualiteit en religieuze identiteit van deze groep religieuze vluchtelingen heeft beïnvloed en daarmee ook het theologische discours. Ik werd me bewust van deze lacune in onze historische kennis, nadat ik zelf wat onderzoek had gedaan naar het leven van een verre voorvader, namelijk Johannes Gruijters, die prior was van de Sint-Pietersabdij in Gent en lid was van het Illustere Lieve Vrouwe Broederschap in ‘s-Hertogenbosch.
Echter, onder mijn voorouders zijn er wel meer religieuze en politieke vluchtelingen. Mijn grootvader stamt af van een oud Schots geslacht, de Sinclairs van Caithness, die tijdens de Jacobitische opstanden in de 18e eeuw vanwege hun loyaliteit aan de Stuarts moesten vluchten. En mijn oma stamt af van Ashkenazische joden uit Oost-Europa, die zich tijdens de onrustige Napoleontische periode vestigden in Groningen. Kortom, de ervaring van vlucht en ballingschap heeft de religieuze identiteit van mijn voorouders bepaald en dit gegeven verklaart ook mijn academische interesse in dit thema.
Roman Gruijters studeerde o.a. aan de Radboud Universiteit in Nijmegen en de Katholieke Universiteit Leuven, is pastoraal werker en diaken van de parochie H. Johannes XXIII in Beuningen, docent aan het grootseminarie Rolduc en kerkinvaller bij de Dienst Justitiële Inrichtingen. Van 2007-2009 coördineerde Gruijters de Dag van het Jodendom.
