Recensie van ‘Israël, een wereld apart’ van Piet van Midden

“Op woensdag 26 april 2023 bestaat Israël 75 jaar”. Met deze zin begint Piet van Midden het Woord vooraf van zijn nieuwste boek Israël, een wereld apart. Een geschiedenis van 3000 jaar op leven en dood. Hiermee is meteen duidelijk waarom hij juist nu, in de maand april 2023, de balans opmaakt van de geschiedenis van de staat Israël: een land met een oppervlakte van de helft van Nederland, een ‘minilandje’. Het land ligt op het punt waar de continenten Azië, Afrika en Europa elkaar raken.

Door: Cor Sinnema

Het boek bevat elf hoofdstukken, die alle worden gevolgd door een paar bladzijden Uitgelicht. Deze bladzijden geven extra informatie over Samaritanen, Diaspora en Jodenhaat, religieuze richtingen in het Jodendom, het Zionisme, de stad Jeruzalem, enzovoort. Het zijn thema’s die enigszins encyclopedisch worden besproken en waar de lezer zijn voordeel mee kan doen. Ze zijn minder goed leesbaar omdat ze op een grijze achtergrond en met witte letters gedrukt zijn. Een terugkerend motief in deze eeuwen is: “Joden zijn anders. Ze willen geen contact met andere volken. Ze horen in onze volkerenwereld niet thuis.”

De eerste vier hoofdstukken gaan vooral over de voorgeschiedenis van de huidige staat vanaf 1200 voor Chr. tot 1900 na Chr. Ze beschrijven de geschiedenis van de stammen waaruit het volk is verzameld tot en met de joodse gemeenschappen die eruit zijn ontstaan. Van Midden geeft een kernachtige beschrijving van alle eeuwen die vooraf gingen aan de (her)oprichting van de staat Israël. Tussen de tekst door zijn in deze eerste hoofdstukken negen paragrafen opgenomen, waarin bepaalde woorden worden verklaard en uitvoeriger toegelicht. Hierin komt de Bijbeldocent en predikant aan zijn trekken.

De zes volgende hoofdstukken gaan over de huidige staat (sinds 1948) en de vijanden van de staat. Hier heeft Van Midden veel informatie bij elkaar gezet over de periode vanaf 1900 tot en met eind 2022. Ze zijn chronologisch van opzet en gaan over de politiek, de grote oorlogen en de kleinere aanslagen en de relatie met de Palestijnen en de Arabieren. De situatie wijzigt zich dagelijks. Meermalen wordt aan de uitspraak van Herzl herinnerd: “Der Feind macht uns zum Volk”. Eerst waren het de Arabische landen (101), daarna werd het Jordanië (106) en tenslotte is het Iran geworden (158). In deze hoofdstukken zijn geen aparte paragrafen opgenomen. Bijzonder is dat enkele belangrijke documenten integraal zijn opgenomen.

In het laatste hoofdstuk concludeert Van Midden dat er reden is om somber te zijn. De kans om te overleven heeft in verschillende opzichten met de regels in de wet van Mozes te maken: deze hebben niet alleen effect op de eigen gemeenschap, maar ook op de niet-Israëlitische daarbuiten. “Ze isoleren de gemeenschap. Daarin ligt naast allerlei problematiek ook kracht.” (164)

Van Midden heeft zijn boek bedoeld voor een breed publiek. Op de achtergrond speelt zijn kennis van het Hebreeuws mee. Zo schrijft hij op bladzijde 87 over de stroom oliem, en op bladzijde 168 over de alia die op gang kwam. Hier helpt de Verklarende woordenlijst die aan het eind van het boek is opgenomen.

Op de achterflap staat een raadsel. Zonder toelichting staat hier een afbeelding van een Maria-icoon afgedrukt. De enige verklaring die ik kan bedenken is dat hiermee wordt verwezen naar de zeven oecumenische concilies die de christelijke kerk nodig had om antwoord te geven op de vraag naar de plaats van Jezus. Maria is niet enkel de moeder van Jezus van Nazareth, maar tevens de moeder van God, de theotókos, letterlijk God-barende. Misschien is het bedoeld als gebaar voor christelijke lezers die op zoek zijn hun joodse wortels. Met Israël heeft het weinig te maken.

Op 26 april wordt de geboorte, of liever de wedergeboorte van de staat Israël gevierd. Want de geschiedenis van Israël is al duizenden jaren eerder begonnen en het is daarom correcter om te spreken van de ‘hernieuwing van de Joodse staat’. Op deze dag werd de onafhankelijkheidsverklaring van Israël afgekondigd en werd de huidige staatkundige staat gesticht. Gerekend naar de joodse jaartelling althans. Het was toen 5 Ijar 5708 dat volgens de gregoriaanse jaartelling in 1948 op 14/15 mei viel. Die datum wordt elders in het boek genoemd. Hij schat het publiek waarvoor hij zegt te schrijven hoog in, want een toelichting over de verschillende kalenders ontbreekt.

Piet van Midden weet waarover hij schrijft. Hij zegt zelf dat hij het doet vanuit een zekere sympathie voor Israël. Maar zijn betrokkenheid bij het onderwerp is bovengemiddeld groot en zou ik eerder willen typeren als ‘liefde voor Israël’.

Cor Sinnema is permanent diaken in het bisdom ‘s-Hertogenbosch

Recensie van ‘Israël, een wereld apart’ van Piet van Midden

Het Vaticaan en de staat Israël