Recensie van ‘Lieflijk op de tong’

Bij Stichting LeV is recent het boek Lieflijk op de tong – Stemmen bij de Tora van Henk Scholder, Dodo van Uden en Niek de Wilde verschenen. Deze auteurs zijn allen judaïcus en werken als freelance docent in leerhuizen en bijbelstudiegroepen van verschillende kerkgenootschappen. In dit boek presenteren zij het studiemateriaal dat zij speciaal voor deze Lerngroepen hebben ontwikkeld in de Stichting LeV, een afkorting van ‘Leren en Vernieuwen’. Deze stichting is in 2002 opgericht om de studie van Bijbel en joodse traditie te stimuleren.

Door: Cor Sinnema

Voor hun boek hebben zij de 52 columns geredigeerd en gebundeld die zij eerder hebben gepubliceerd in het voormalige tijdschrift Kerk&Israël-Onderweg, een uitgave van de PKN over de relatie tussen kerk en Israël. Hierin geven zij commentaar en uitleg bij de tekstgedeeltes uit de Tora die gebruikt worden bij wekelijkse voorlezing in de synagogen. Het leesrooster is zo samengesteld dat binnen het tijdsbestek van een jaar alle boeken van de Tora een plaats krijgen. Elk tekstgedeelte, sidra in het Hebreeuws, wordt behalve met een nummer ook aangeduid met de eerste woorden van de betreffende aflevering. De meest bekende is waarschijnlijk de eerste, die in het Hebreeuws Beresjiet (‘In het begin’) wordt genoemd. Het leerboek volgt het joodse jaar, maar vermeldt niet in welke periode van het jaar de betreffende sidra aan de orde is. Samen met veel andere informatie wordt dit bekend verondersteld. Hieruit blijkt dat dit leerboek een doelgroep voor ogen heeft die voldoende bekend is met de joodse leeswijze: lernen.

In hun bijdragen volgen de schrijvers nauwkeurig de regels van de karakteristieke joodse uitlegkunde. Ze beginnen met een leesvraag bij een fragment uit de wekelijkse aflevering. Dat fragment varieert in lengte: van een hoofdstuk tot een of twee verzen, en éénmaal zelfs twee letters: de lettergrootte van de ayin en dalet van het eerste en laatste woord uit Deuteronomium 6,4. Daarna geven de auteurs antwoorden en interpretaties van joodse geleerden. Alle columns sluiten af met de vraag naar een voorbeeld uit eigen leven of directe omgeving. Met deze opzet proberen de schrijvers het gesprek op gang te brengen en de deelnemers tot nieuwe inzichten te brengen.

Het interessantste deel zijn de vragen, antwoorden en discussies uit de rabbijnse literatuur: de Midrasj en Misjna, Talmoed en Tosefta. De auteurs citeren bekende klassieke commentatoren: Maimonides of Rambam, Nachmanides en Rasji, maar ook hedendaagse uitleggers. Er worden geen voetnoten gebruikt en ook een register van commentaren ontbreekt. Het genre van de column beperkt de lengte van de bijdragen. Deze zijn op één keer na nooit langer dan drie bladzijden.

Wie het boek wil gebruiken moet een of meerdere Bijbeluitgaven naast zich hebben. De samenstellers laten met dit studieboek zien dat zij zich de kunst van het lernen hebben eigen gemaakt. De gebundelde columns kunnen voorgangers en predikanten helpen bij hun wekelijkse preek of verkondiging. Omdat veel voorkennis is vereist, is het vooral geschikt voor hen, die voldoende tijd en moeite willen nemen om nieuwe ontdekkingen te doen. Het kan de Bijbellezers in de kerken en de leerhuizen helpen om kennis te maken met de lange traditie van joodse uitlegkunde.

Het is zoals Rabbi Elazar ben Azarja uit de eerste eeuw al zei: “Het is onmogelijk dat een bijeenkomst in het leerhuis eindigt zonder een nieuwe interpretatie.” (Chagiga 3a)

Voor meer info of om dit boek te bestellen: klik hier.

Cor Sinnema is permanent diaken in het bisdom ‘s-Hertogenbosch