Recensie van ‘De andere wang toekeren? – Over de lastige Bergrede

Eerder deze maand verscheen bij uitgeverij Buijten & Schipperheijn Motief het boek De andere wang toekeren? Over de lastige Bergrede van Daniël De Waele. Cor Sinnema las dit boek en schreef onderstaande recensie.

Door: Cor Sinnema

De exegeet De Waele gaat op zoek in de Bergrede naar de visie die Jezus geeft op enkele bekende geboden uit de leer van Mozes. De Waele stelt de vraag of het verstandig is deze geboden letterlijk te nemen. Na een inleiding volgen twee korte inleidende hoofdstukken. Het eerste gaat over de mogelijkheid om de geboden te volgen. Het tweede over het genre van de antithesen. Hoewel De Waele die term ongelukkig vindt, blijft hij hem gebruiken, maar brengt hij er nuanceringen in aan. Het gaat soms om radicaliseren van de geboden, dan weer om relativeren of choqueren om op de ernst ervan te wijzen. Anders gezegd: “Jezus verdiept de mozaïsche wet” (blz. 54). In zes hoofdstukken worden de aparte regels besproken. Twee afrondende hoofdstukken, een bibliografie en secundaire bronnen sluiten het boek af.

Voor een goed begrip gaat De Waele eerst te rade bij andere Bijbelboeken, de boeken van de Tora en Job, soms ook apocriefe, zoals Henoch, Jezus Sirach en het Testament van de Twaalf Patriarchen. Hij kijkt naar de commentaren en verklaringen uit het vroeg rabbijnse jodendom: de Talmoed, Misjna, Hillel, Sjammai en Akiva, de andere evangelisten en Paulus natuurlijk. Hij beschrijft hoe Essenen ze in praktijk brachten; hoe Griekse en Romeinse schrijvers als Josephus er naar hebben gekeken; hoe kerkvaders als Ambrosius, Hieronymus en Augustinus ermee omgingen en hoe Calvijn en Luther ze hebben uitgelegd. Naast de Nieuwe Bijbelvertaling, waaruit hij meestal citeert, raadpleegt hij ook tekstvarianten in de Statenvertaling, de Herziene Statenvertaling, de Bijbel in Gewone Taal, de Groot Nieuws Bijbel, de Naardense Bijbel. Maar de Willibrordvertaling ontbreekt. Tenslotte legt hij zijn inzichten naast enkele eigentijdse schrijvers. Tsjechov en Tolstoj worden genoemd, Buber, Flusser en Lapide, en ook Etty Hillesum en Corrie ten Boom, slachtoffer resp. overlevende van het concentratiekamp.

Daarmee ontstaat een doorleefd boek met persoonlijke gedachten en herinneringen. Tussen de regels door is soms de ‘predikant’ hoorbaar. En passant komen we te weten dat België bij de koplopers hoort van het aantal echtscheidingen (60%) en leren we een nieuw Vlaams woord: ‘verpinken’ (= met de ogen knipperen). De Waele maakt duidelijk dat het Jezus erom ging enkele geboden verder uit te diepen en soms een stapje verder te gaan. Het was niet de bedoeling van Jezus de Wet af te schaffen. Om terug te komen op de beginvraag: het kan verstandig zijn om de regels te toetsen aan de traditie en de eigen tijd. Er zijn mensen die vragen om zo’n dialoog. Voor hen is het een bruikbaar boek, bijvoorbeeld om er in een groep over door te praten.

Boekgegevens
Auteur: Daniël De Waele | Uitgeverij: Buijten & Schipperheijn Motief, Amsterdam | ISBN: 9789463691000 | Aantal pagina’s: 152 | Prijs: € 14,90
Klik hier voor meer informatie over dit boek of om dit boek te bestellen

Cor Sinnema is secretaris van de Katholieke Raad voor het Jodendom

Delen