Recensie van ‘Luisteren bij maanlicht’
Eerder dit jaar verscheen bij uitgeverij Van Warven Luisteren bij maanlicht. Een gang door het kerkelijk jaar met een oor naar de synagoge van Bart Gijsbertsen. Cor Sinnema las het boek en schreef onderstaande recensie.
Door: Cor Sinnema
De liturgie van de kerk volgt de zonnekalender en loopt daarmee uit de maat met de maankalender die aan de basis ligt van het jodendom. Of is het toch andersom? In dit nieuwe meditatieboek doet predikant Bart Gijsbertsen verslag van zijn worsteling om van de feesten in het kerkelijk jaar te wijzen naar de joodse wortels. Daarop duidt het woord ‘maanlicht’ in de titel.
Gijsbertsen onderzoekt hoe de nieuwtestamentische geschriften aansluiten op die van de Tenach, zodat deze ook als inleiding daarop gezien zouden kunnen worden. Zijn boek komt voort uit een persoonlijk noodzakelijk gevoelde behoefte tot een volwaardige Bijbelse theologie te komen. De directe aanleiding hiervoor is de betrokkenheid van de auteur bij een alternatief leesrooster (het zg. “Israël-leesrooster” van 2006) dat werd samengesteld voor experimenterende predikanten in de protestantse kerken.
Het boek volgt een jaar in 52 hoofdstukjes voor 52 zondagen. Een heel jaar dus. Gijsbertsen begint zijn jaar op de tweede zondag vóór het christelijke Pasen (dat ongeveer samenvalt met de eerste van de joodse maand Nisan) en volgt het tot en met zondag Reminiscere (de 2e zondag van de veertigdagentijd). De zondagen na Pasen tot en met de zondag na Pinksteren en de zondagen van de advent worden met hun Latijnse naam aangeduid (ontleend aan de Latijnse introïtus). Natuurlijk kun je in de praktijk op elke willekeurige zondag met tellen beginnen, maar helemaal logisch lijkt de keuze van Gijsbertsen niet. Willem Barnard koos er in 1992 voor om zijn dagboek (Stille omgang) te laten beginnen op de vijftiende van de elfde maand van het joodse kalender Sjewat, het nieuwjaar van de bomen. Dat is in elk geval één van de nieuwjaardagen die in het jodendom worden gevierd.
Gijsbertsen was actief op het terrein van de verhouding tussen kerk en Israël. Hij heeft pogingen gedaan om vanuit de kerk gesprekken te voeren met de synagoge (blz. 63). Kerk en synagoge worden bij hem ogenschijnlijk naast elkaar beschouwd. Maar naast veel interessante gedachten doen de lezing van zijn meditaties toch vaak herinneren aan een evangelieharmonie (zoals het ‘Joodse Pinksteren’), waarbij het eigen geluid van de verschillende tradities uiteindelijk tekort wordt gedaan.
Voor meer informatie over dit boek: klik hier.
Cor Sinnema is secretaris van de Katholieke Raad voor het Jodendom
